|
AZERBAYCAN CUMHURİYETİ
18 Ekim1991'de bağımsızlığına kavuşmuştur.
Yüzölçümü: 86.400 km2
Nüfusu: 7.500.000
Başkenti: Bakü
Tarihi
Azerbaycan'ın adı konusunda değişik görüşler bulunmaktadır. Burayı (M.Ö. 323) yöneten
komutanlarından Atropates'ten geldiği söylendiği gibi "Od" anlamındaki azer
sözcüklerinden geldiğide Belirtilmektedir. Ancak, bu yer adının etimolojisi
yapılırken, bu bölgede egemenlik Süren Kasar (Hazar) Türkleri' nin ismi de
gözönüne alınmalıdır ve kaynaklara göre gerçek payı da büyüktür.
Türklerin Azerbaycan'a gelişleri tahminini ve M.Ö. Saka-îskit döneminde başladığı savunulmaktadır. M.S.
395 te Hun Türkleri Balkanlar'a inerken bir kısmının Kafkaslar yoluyla
Anadolu'ya ve Azerbaycan'a sarktıkları bilinmektedir.
Selçuklu Türkleri'nin Azerbaycan'da görülmeleri ise 1015-1021 yılları arasındadır. Sultan Alpaslan
zamanında Azerbaycan'da Türkmenler sayesinde Azerbaycan'ın Türkleşmesi kolay
gerçekleşmiştir. Azerbaycan daha sonra Ilhanilerin egemenliğine girmiş ve bir
süre "Altınordu" devletinin hakimiyetinde kalmış, Akkoyunlu ve Kara Koyunlular
döneminde Türk nüfusu bakımından en yoğun dönemini yaşamıştır. Daha sonra
Azerbaycan'da Safeviler, Afşar ve Kaçarlar hüküm sürmüşlerdir.
Bundan sonra, sırasıyla Şeki, Gence, Bakü, Derbent, Kuba, Nahcivan, Revan, Tebriz, Urmiye, Erdil
Hanlıkları dönemi başlamıştır. Azerbaycan toprakları Rusların egemenliğine
girdikten sonra Revan'a ve Karabağ'a Ermeniler yetiştirilmeye başlanılmıştır.
Azerbaycan Türkleri 1918-1920'de Kafkasya kurultayını toplamış ve 28 Mayıs 1918'de de ulusal
Azerbaycan devletini kurmuşlardır. Ancak 1920 de Kafkasya ötesi Sosyalist Sovyet
Cumhuriyetlerine katılmak zorunda kalmış, 30 Eylül 1991 de SSCB çöküşüyle
bağımsızlığını yeniden ilan etmiştir.
Azeriler Kafkasya bölgesinin en büyük Türk bölümünü oluşturmaktadır. Asya'da ve Kafkasya'daki Türk
halklarının en okumuş ve kültürlüleridir. Bugüne kadar Kafkaslarda ulusal ve
ırksal uyanışın merkezi hep Bakü olmuştur. Bu düşüncenin isim babaları Hüseyni
Zade Ali, Ağaoğlu Ahmed, Ali Merdem Topçu Beydir.
Coğrafi Konumu
Azerbaycan 38°-25 kuzey enlemleri ile 44°-50 doğu boylamları arasındaki coğrafi bölgeye yerleşmiştir.
Sınırların uzunluğu 3600 km dir. Azerbaycan 657 metre deniz seviyesinden
yüksektir ve topraklarının % 50 si dağlık alanlardır. Dağlık alanlar Büyük
Kafkasya, Küçük Kafkasya ve Talış dağlarından meydana gelmektedir. En yüksek
yeri Tufandağı 4489 metredir. Hinal dağı, Delidağı, Kedidağı önemli dağlandır.
Kur-Aras Ovası en büyük düzlüktür.
Azerbaycan iklimi dünyadaki 11 iklim çeşidinden 9 una sahiptir. Yıllık ortalama sıcaklığı 10 C'nın
üzerindedir. En büyük gölü 17,5 km2 ile Hacıkabul gölüdür. Sarısu, Candakar,
Açınonur, Büyük Sur ve Göygöldür.
Azerbaycan'ın en uzun nehri ise 1364 km Hazar denizine dökülen (Kura) Kür Nehridir. Kür'ün bir
kolu olan Aras ise 1072km dir. Azerbaycan'da, Mingeçevir, Sarsank,Ceyranbatan ve
Arapçay barajları bulunmaktadır.
Başkenti Bakü'dür. Dilleri Batı Oğuzcadır ve Azeri dillerine sahiptir.
Yukarı Karabağ Özerk Bölgesi
Yüzölçümü: 5500km2
Nüfusu: 295.000
Başkent: Nahçıvan
Azeri toprağı olan Karabağ bugün Ermeni işgali altındadır ve bir milyon Azeri
yurtsuz bırakılmıştır.
Sosyal Yapı
Azerbaycan da Aile bağları çok güçlüdür ve genç nüfusa sahiptir. Erkeklerde yaş ortalaması 65.7,
kadınlarınki de 73.5'dir. Ortalama yaşam 69.9 dur.
|
